Δευτέρα 17 Ιουλίου 2023

Φώτης Κόντογλου:Καλοκαίρι στο Άγιον Όρος.



Στ᾿ γιον ρος πγα πολλς φορές. Τν πρώτη φορ κάθησα παραπάνω π δυ μνες κ᾿ κανα γνωριμία μ πολλος πατέρες κα λαϊκούς, γιατ πάρχουνε κε πέρα κα γωγιάτες ρβαντες, παραγυιο κα γεμιτζδες πο φορτώνουνε κερεστ (ξυλεία) στ καράβια. Στ Δάφνη, πο εναι σκάλα πο πιάνουνε τ βαπόρια, βρισκόντανε κα κάτι ψαράδες κοσμικοί, κ᾿ κε γνωρίσθηκα μ τρες ϊβαλιτες κα περάσαμε πολ μορφα. π κε πγα στς Καρυές, μ δν κάθησα πολύ, γιατ γύρευα θάλασσα.

Πγα στ μοναστήρι τν βήρων μαζ μ να γέροντα πο πουλοσε βιβλία στς Καρυς κα πο τν λέγανε βέρκιον Κομβολογν. Σ᾿ ατ τ μοναστρι κάθησα κάμποσο. Πι πολ μ τραβοσε ρσανς, δηλαδ τ μέρος πο βάζουνε τς βάρκες κα τ σύνεργα τς ψαρικς. φησα τ γένεια μου, τ ξέχασα λα κα γίνηκα ψαρς. τρωγα, πινα, δούλευα, κοιμώμουνα μαζ μ τος ψαρδες πο τανε λο καλόγεροι, ο πι πολλο Μπουγαζιανοί, δηλαδ π τ μπουγάζια τς Πόλης. Τί ξέγνοιαστη ζω πο πέρασα! διαίτερη φιλία δεσα μ τρες. νας τανε ς εκοσιπέντε χρον, καλ ψυχή, φιλότιμος, στοχαστικός, πρόθυμος στ κάθε τί κ᾿ εχε καλογερέψει π μικρός: τν λέγανε Βαρθολομαο. λλος τανε ς σαράντα χρονν, ψαρς π τ χωριό του, κοντόφαρδος, πλός, συχος, λιγομίλητος, κακος, «πτωχς τ πνεύματι», ταπεινς κα τν λέγανε Βασίλειο. λλος τανε γέρος σν τν γιο Πέτρο, γελαζούμενος, χωρατατζς κα τν λέγανε Νικάνορα. Βαρθολομαος διάβαζε κα βιβλία μ ταξίδια θαλασσινά. νάμεσα σ λλα εχε στ κελλί του κα τ δυ τρία βιβλία το ουλίου Βέρν. Μ᾿ ατν ψαρεύαμε στακούς. βγαζε κα κοράλλια κα μο δειχνε πς ν τ ψαρεύω.
ρσανς τανε να σπίτι μακρύ, χτισμένο πάνω στ θάλασσα μέσα σ᾿ ναν κόρφο πο τν ποσκέπαζε νας κάβος κα γι κεραμίδια εχε μαρες πλάκες. Μπροστ εχε κάτι ξέρες πο σκάζανε ο θάλασσες ποτε περνε βορις, κι π πάνω κατεβαίνανε τ βράχια φυτρωμένα μ μυρσίνες, μ πουρνάρια κα κάθε γριο χαμόδεντρο. ρσανς εχε πεντέξη κάβιες (κάμαρες) ραδιασμένες κα μπροστ εχε να χαγιάτι πο κουμποσε σ κάτι δοκάρια π γριόξυλα. κε μέσα κοιμόμαστε. π κάτω εχε κάτι χαμηλς καμάρες κα μέσα στς καμάρες τραβούσανε τς βάρκες. Τ δίχτυα τ πλώνανε πάνω στ μπαρμάκια (κάγκελα) το χαγιατιο. κε πο κοιμόμαστε κούγαμε π κάτω μας τ θάλασσα πο μπαινε μέσα στς καμάρες κα κυλοσε τ χαλίκια κα μς νανούριζε. Παλι εκονίσματα τανε κρεμασμένα μέσα στν ρσαν κ᾿ καιγε κοίμητο καντήλι.
φησα γεία στος βηρτες κα τράβηξα μ τ πόδια κα πγα στ μοναστρι το Καρακάλλου. Κ᾿ κε πέρασα πολ καλά· ο πατέρες μ εχανε σν δικό τους. Ατ τ μοναστρι εναι κοινόβιο κα τότες εχανε γούμενο ναν γιο νθρωπο, τν Κοδρτο, γέροντα συχον, ερηνικόν, ποιμένα ληθινόν, καταγωγή του π τ λάτσατα. ρσανς το Καρακάλου τανε πίσημος, νας βυζαντινς πύργος χτισμένος πάνω σ᾿ ναν βράχο. Κάθησα κ᾿ κειπέρα κάμποσες μέρες. π κε πγα στ Μοναστήρι τς Μεγίστης Λαύρας, πο βρίσκουνται πολλ κειμήλια κ᾿ ο θαυμαστς γιογραφίες το Θεοφάνη το Κρητός.
«Τότε σηκώνεσαι κα σύ, κα παίρνεις κα τν άβδαν,
περιπατες κα ρχεσαι ες τν γίαν Λαύραν.Κα ναπαύεσαι κε σον καιρν θελήσεις,σον ν ερς συντροφιν κα πλοον ν κινήσεις».
π κε λοιπν πρα κ᾿ γ τν άβδαν κα τράβηξα ν πάγω στ Καψοκαλύβια. Μαζί μου ρθε κ᾿ νας πλοϊκς καλόγερος, ψηλς κι δύνατος, μ᾿ λο πο τανε ψωμς στ μοναστήρι. Τ μονοπάτι περν π για κ᾿ μορφα μέρη, ς πο φτάνει πάνω π κάτι θεόχτιστους κάβους, πο κοιτάζουνε κατ τ νοτιά, στ᾿ νοιχτ πέλαγο. π τ μέρος τς στερις στέκεται πάνω π τ κεφάλι σου θωνας. Σ᾿ να μέρος βλέπεις τν ποδι το βουνο πο στέκεται κοφτ πάνω π τ θάλασσα, σν νναι κομμένη μ τ μαχαίρι, λς κα ξεκόλλησε πρ λίγη ρα να κομμάτι βουν κ᾿ πεσε στ θάλασσα. Κι ληθινά, πως μο επανε πι στερα ο Καψοκαλυβίτες, κόπηκε τ βουν μι μέρα στ 1900, κ᾿ πεσε μονοκόμματο στ θάλασσα κα πλάκωσε δυ τρία ψαραδόσπιτα μ καμι δεκαρι πατέρες. σεισμς κούνησε λη τ Μακεδονία.
Στ Καψοκαλύβια κάθησα πι πολν καιρ π τ᾿ λλ τ μοναστήρια. Τόσο δικό τους μ εχανε ο πατέρες, πο ποτε κάνανε σύναξη πρεπε ν καθήσω κ᾿ γ στ συμβούλιο πο συζητούσανε «τ τς σκήτεως». Μ᾿ χουνε γράψει κα στος δρυτς κα μ μνημονεύουνε μετ τς συμβίας κα τν τέκνων. διαίτερη φιλία δεσα μ τν πάτερ σίδωρο, πο μ᾿ εχε στ κελλί του. λλη φορ γραψα πολλ γι δατον. Τότες τανε ς τριανταπέντε χρονν κ᾿ εχε γι δόκιμο τν μπαρμπα-Χαραλαμπο π τ Καστελλόριζο, ς βδομήντα χρονν, τελώνιο τς θάλασσας, πο ζησε φουΐστρος στ βαπόρια κα ταξίδευε σαμε τν Κίτρινο ποταμ τς Κίνας.
Εχε ρθει μι μέρα στ Καψοκαλύβια νας καλόγερος π κάποιο ψαραδόσπιτο πο τανε νάμεσα στν κάβο Σμέρνα κα στ Καψοκαλύβια, κα τν φιλοξένησε πάτερ σίδωρος, κα γνωρισθήκαμε. Τν λέγανε Νελο, κ᾿ τανε Μυτιληνιός. Φεύγοντας μ προσκάλεσε ν πάγω στ κελλί του. Σ δυ τρες μέρες, πγα. Στ ρος βλέπει κανένας πολλ συνήθιστα πράγματα κα χτίρια, πλν τ κελλ το πάτερ Νείλου τανε π τ πι παράξενα. Σ᾿ ατ τ μέρος κατεβαίνανε δυ ραχοκοκαλις π βράχια κα κάνανε δυ κάβους πο τραβούσανε βαθει στ θάλασσα, νας πολ κοντ στν λλον, τόσο, πο λεγες πς τ νερ πο βρισκότανε νάμεσά τους τανε ποτάμι κι χι θάλασσα. κε πο σμιγε νας κάβος μ τν λλον, σηκωνόντανε δυ ράχες π βράχια κ᾿ τανε τόσο κοντά, πο σκοτεινιάζανε κενο τ μέρος, ς λαμπε λιος τ καλοκαίρι.
Σ᾿ ατ τ μέρος, μέσα σ᾿ ατ τν τρύπα, τανε χτισμένος ρσανς το πάτερ Νείλου. Τ νερ τανε πατα κα σκοτειν μέσα σ κενο τ κανάλι. Τ σπίτι τχανε χτισμένο λίγο παραπάνω π τ θάλασσα, θεμελιωμένο στ βράχο, μ χαγιάτια κα μ καμάρες, πως συνηθίζεται στ ρος π τ παλη χρόνια, μ μαρες πλάκες ντ γι κεραμίδια. Λίγο παραπάνω τανε χτισμένη κκλησιά, μικρή, μ σκαλιστ τέμπλο κα μ λα τ καθέκαστα. ποπάνω κρεμότανε να βουν δασωμένο κα στν κορφ εχε να βράχο πότομο, μ᾿ να σπήλαιο. Σ᾿ ατ τ σπήλαιο σκήτευε πρ λίγα χρόνια νας γέροντας πο στάθηκε στ νιάτα του πλαρχηγς στ Μακεδονία. Τώρα εχανε φωλιάσει ρνια μέσα στ σπηλι κα τβλεπα πο περννε βόλτες γύρω στ ράχη.
Νελος κα συνοδεία του εχανε δυ τράτες κα δυ βάρκες. τανε φτ-χτ νοματέοι, πέντε μεγάλοι κα δυ-τρία καλογεροπαίδια. λοι τους τανε λιοκαμένοι, μαροι σν ραπάδες. πάτερ Νελος εχε πάνω του μι συχία κα μιν πλότητα πο σ κανε ν τν γαπήσεις κα ν τν σεβαστες. Λιγόλογος, μ λοένα τανε χαμογελαστ τ πρόσωπό του, μ κάτι χείλια χοντρ σν το ράπη, μ μαρα κα πυκν γένεια, πο φυτρώνανε κάτω π τ μάτια του κα σκεπάζανε τ μάγουλά του. Μ τ σκούφια πο φοροσε τανε διος βαβυλώνιος. Ξυπόλητος, πως δ τανε λοι τους, φοροσε πάνω να σκορο πουκάμισο κα κάτω να βρακ νατολίτικο σαμε τ γόνατα.
Τς μέρες πο κάθησα κειπέρα, Νελος κ᾿ νας δόκιμος δν πηγαίνανε μ τν τράτα γι ν μο κρατήσουνε συντροφιά. τανε κ᾿ νας γέρος, πάτερ θανάσιος, πο φύλαε πάντα τ σπίτι. Σν γυρίζανε π τ ψάρεμα, βγάζανε τ ψάρια ξω κι φο διαλέγανε λίγα χοντρ γι ν φμε, κι λλα γι πάστωμα, τ ψιλ τ κάνανε ναν σωρ κα τ᾿ φήνανε ν σιτέψουν γι ν τ᾿ λατίσουνε. π τ χοντρ παστώνανε πολλος ροφούς, νχουνε τ χειμώνα. Ψιλά, μαρίδα κα σαρδέλλα, παστώνανε πολλ βαρέλια κα τ στέλνανε στ Σαλονίκη. Καθόντανε σταυροπόδι γύρω στ σωρ κα παστώνανε. λο τ σπίτι μύριζε μι τέτοια ψαρίλα, πο στν ρχ γυρίζανε νω κάτω τ στομάχια μου. Μ σιγ σιγ συνήθισα κα δν καταλάβαινα τν ψαρίλα σχεδν λότελα. Συλλογιζόμουνα κιόλας πς τσι θ μυρίζανε κι Χριστς κ᾿ ο πόστολοι. Ο νθρωποι κι ,τι πιανες, λα μυρίζανε ψαρίλα. κόμα κα μέσα στν κκλησι νοιωθες ατ τ μυρουδιά.
Τς ρες πο λείπανε ο λλοι στ ψάρεμα, κουβεντιάζαμε μ τν πάτερ Νελο γι θρησκευτικ κα γι τ στορικ το σπιτιο του, τί φουρτονες περάσανε, τί θεριόψαρα συναντήσανε, τί καΐκια βουλιάξανε π τότες πο κάθησε σ᾿ ατ τ μέρος κι λλ λογι-λογιν. λλη φορ πάλι, κε πο καλαφάτιζε μι βάρκα τραβηγμένη ξω, ψελνε μ τ γλυκει φωνή του, κ᾿ κανε τν δεξι ψάλτη κι γ τν ριστερόν. Λέγαμε τς Καταβασίες τς Μεταμορφώσεως (γιατ τανε κενες ο μέρες το Αγούστου) «Χορο σραλ νίκμοις ποσί, πόντον ρυθρν κα γρν βυθν διελάσαντες», τ Πασαπνοάρια μ τ δοξαστικ «Παρέλαβεν Χριστς τν Πέτρον κα άκωβον κα ωάννην», κ᾿ στερα λέγαμε ργς κα μετ μέλους τ κοινωνικ «ν τ φωτ τς δόξης το προσώπου σου, Κύριε, πορευσόμεθα ες τν αἰῶνα». Στ τέλος μως ψέλναμε πάντα τ «Ελογητς ε, Χριστ Θες μν, πανσόφους τος λιες ναδείξας, καταπέμψας ατος τ Πνεμα τ γιον, κα δι᾿ ατν τν οκουμένην σαγηνεύσας, φιλάνθρωπε, δόξα σοι». Δν μπορ ν παραστήσω τ πόσο συγκινημένη τανε καρδιά μου σν κουγα ν ψέλνει ψαρς πάτερ Νελος, ξυπόλητος, μ τ κατραμωμένο βρακί, μ τ φύκια κολλημένα πάνω στ γυμν ποδάρια του, ν ψέλνει μ κείνη τν ρχαία μελωδία κα ν λέγει στίχους αμβικούς, κα παραπέρα ν᾿ φρίζουνε τ παμπάλαια λληνικ κύματα κι γέρας ν βουΐζει πανηγυρικ πάνω στ θεόχτιστα βράχια κα στ δέντρα!
Μ πι βαθει κι πι παράξενη συγκίνηση μ᾿ πίανε τν Κυριακ κα τς λλες γιορτινς μέρες πο λειτουργοσε πάτερ Νελος ψαρς κα γινότανε ερες το Θεο το ψίστου, ατς πο τν βλεπα τς λλες μέρες ν᾿ λατίζει ψάρια, ν καλαφατίζει βάρκες, ν ματίζει σκοινιά, ν γραντολογ καραβόπανα, ν βολεύει γκουρες, ν μπαλώνει δίχτυα, μαζ μ τ συνοδεία του! Κα στ λειτουργία γινότανε σν πατριάρχης, μ τ πανωκαλύμμαυχο, μ τ χρυσ φελάνι, μ τ πιμάνικα, μ τ πιγονάτιο, κα δεότανε μυστικς μπροστ στν γία Τράπεζα «πρ τν το λαο γνοημάτων», «ς ν δεδομένος τν τς ερατείας χάριν». ! Τί ξαίσια κα φρικτ μυστήρια χει ταπειν ρθοδοξία μας! Μ καρδιά μου δάκρυζε ληθιν π για χαρ κι π κατάνυξη, σν στρώνανε γι ν φμε κ᾿ ελογοσε τν τράπεζα πάτερ Νελος μ τ θαλασσοψημένα δάχτυλά του, ν γύρω στεκόντανε μ σταυρωμένα χέρια κενοι ο πλο ψαρδες, κουρασμένοι, θαλασσοδαρμένοι, ξεχασμένοι π τν κόσμο μέσα σ κείνη τν καταβόθρα. Κ᾿ λεγε μ τν ταπειν φωνή του πάτερ Νελος: «Χριστ Θεός, ελόγησον τν βρσιν κα τν πόσιν τν δούλων σου, τι γιος ε πάντοτε, νν κα ε κα ες τος αἰῶνας τν αώνων», ν μς πόσκιαζε πλώρη το τρεχαντηριο κ᾿ ρμύρα ρχότανε π τ βουερ τ πέλαγο.
Φώτης Κόντογλου
πηγή:εδώ

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...